Schermen en sociale media zijn sterk verbonden met hoe jongeren leven. Maar er zijn zorgen over de impact ervan op hun mentale en fysieke gezondheid. Mediawijs deelt veel van de bezorgdheden die er zijn en is dan ook tevreden met het rapport van de Hoge Gezondheidsraad. Voor het eerst brengt het in België zowel de inzichten van de medische wereld als van andere disciplines samen in een alomvattend overzicht.
Advies van de Hoge Gezondheidsraad over de effecten van schermen en sociale media op jongeren
Dit artikel is deel van
Sociale media
Er is heel wat bezorgdheid over de mogelijke effecten van het gebruik van schermen, de smartphone en sociale media bij kinderen en jongeren. Het is belangrijk dat regelgeving en acties gebaseerd zijn op onderzoek. Daarom werkte de Hoge Gezondheidsraad een advies uit om kinderen en jongeren te beschermen tegen de risico’s van schermgebruik en sociale media en om veilig en gezond gebruik te promoten.
Op deze pagina:
Digitale media zijn slechts één factor die bijdraagt tot de gezondheid en welzijn van kinderen en jongeren. De context waarin ze opgroeien is complex: sociaaleconomische factoren en onderwijskundige stressfactoren wegen veel zwaarder door dan enkel het gebruik van digitale media.
Het effect hangt in deze gevallen samen met specifieke vormen van schermgebruik:
- Wie gebruikt het? (persoonlijkheid, leeftijd, context ...)
- Wat gebruikt die? (chatapps, short form video ...)
- Hoe gebruikt die het? (enkel met vrienden, actief of passief ...)
Bijvoorbeeld: Als je jezelf vaak vergelijkt met anderen én je gebruikt sociale media op een passieve manier, dan kan dit een negatief effect op je zelfbeeld hebben.
Fysieke risico's gelinkt aan schermgebruik zijn onder andere slaapproblemen, vermoeide ogen, bijziendheid en sedentair gedrag.
Bij jonge kinderen kan passieve en overmatige schermblootstelling taal- en motorische ontwikkeling vertragen, terwijl goed ontworpen interactieve inhoud juist gunstig kan zijn. Daarom is het belangrijk om te vermijden om lang stil te zitten en te dicht en lang naar een scherm te kijken. Mediagebruik bij jonge kinderen gebeurt het best samen met een volwassene, om interactie en taalontwikkeling te stimuleren.
Er is nood aan:
- een beter opvoedingskader en meer educatie voor de grote groep van kinderen, jongeren en ouders, waarbij duidelijker is waar je op moet letten en wat je best beperkt
- meer ondersteuning en hulpverlening voor de kinderen, jongeren en gezinnen die met echt problematische situaties kampen
- een overheid die inzet op de ondersteuning daarvan en de handhaving van de regulering bij de digitale media bedrijven
Moet er een verbod komen op smartphones en sociale netwerken tot een bepaalde leeftijd?
De meerderheid van de experten ondersteunt geen verbod op smartphones tot de leeftijd tot 13 jaar door het gebrek aan wetenschappelijk bewijs en de praktische uitdagingen die zo'n verbod met zich meebrengt. De experten benadrukken dat het toestel niet schadelijk is. De manier waarop je het gebruikt kan wel een probleem vormen. Daarom is er nood aan betere begeleiding van dit gebruik.
Omdat de experten wel bezorgd zijn en voorzichtig willen zijn, pleiten ze wel voor het beperken van de toegang tot sociale media voor de leeftijd van 13 jaar. De experten stellen een geleidelijke aanpak voor.
Tips voor een geleidelijke aanpak
- Beperk de blootstelling aan schermen voor kinderen jonger dan 24 maanden. Introduceer schermen daarna geleidelijk, met duidelijke regels over inhoud en duur. Als ouder kijk je idealiter samen met je kind.
- Stel duidelijke regels en zorg voor vaste gewoonten voor mediagebruik voor kinderen in de lagere school. Zorg voor een actieve begeleiding en toezicht voor jongere kinderen en evolueer naar een open gesprek naarmate ze opgroeien.
- Laat kinderen uit voorzorg geen accounts aanmaken op digitalemediaplatformen voor de leeftijd van 13 jaar zonder toestemming van de ouders. Bewaak dat ze deze niet passief gebruiken zonder ouderlijk toezicht.
- Zorg voor goede gewoontes zoals het wegleggen van smartphones tijdens de maaltijden en de smartphone niet mee te nemen in de slaapkamer tijdens het slapen.
- Schakel over van regels en afspraken naar dialoog en media-educatie voor kinderen van 13 tot 16 jaar. Begeleid hen geleidelijk aan naar verantwoord en zelfstandig schermgebruik.
Wat nu?
Mediawijs zal in overleg met Vlaams minister van Media, Cieltje Van Achter en samen met de partners deze aanbevelingen verder en concreter uitwerken voor ouders. Wil je graag meewerken? Neem dan zeker contact op.
In afwachting daarvan stelt Mediawijs alvast een aantal basisprincipes voor mediaopvoeding voorop.
Dit artikel van Mediawijs is gebaseerd op het advies van de Hoge Gezondheidsraad. Lees het volledige rapport.