MediaNest Cijfers 2021: de samenvatting

Mediawijs lanceert de MediaNest Cijfers 2021, een onderzoek over het mediagebruik en de mediaopvoeding in Vlaamse gezinnen. Voor deze editie lieten meer dan 700 ouders hun licht schijnen op het schermgebruik van hun kinderen: welke media gebruiken ze op welke leeftijd, wat kunnen ze al op eigen houtje en wat doen ze het liefst? Speciale aandacht ging ook naar kinderen met een beperking: gaan zij en hun ouders anders om met media?

Makkelijk vier uur per dag in het weekend

Slechts 8% van de allerkleinsten (0-4 jaar) gebruikt geen scherm. Schermen maken dus al van jongs af aan hun intrede in Vlaamse gezinnen. De eerste keer dat kinderen de smartphone van hun ouders in hun handjes houden, ligt vandaag gemiddeld op 2 jaar en 4 maanden. Idem voor een tablet. Kinderen gebruiken dus veel schermen, dat doen ze gemiddeld twee uur per dag. In het weekend verdubbelt dat makkelijk, tot gemiddeld 4 uur per dag. 

Kinderen gebruiken hun scherm om filmpjes te bekijken, muziek te beluisteren en te gamen. Die top 3 staat stevig vast. Wanneer ze ouder worden, komen de sociale media daar bij als extra activiteit. YouTube blijft in elke leeftijdsgroep koning. Vanaf 9 jaar worden ook WhatsApp, Snapchat en TikTok populair. Dat valt trouwens mooi samen met de leeftijd waarop kinderen volgens het Apestaartjaren onderzoek vandaag doorgaans hun eerste smartphone krijgen.

Kinderen met een beperking ervaren minder beperkingen online

“Wij waren eerst anti-iPad, maar op zijn zesde hebben we er toch één aangeschaft om hem zijn dag wat zelf te laten invullen. Hij speelt veel dezelfde spelletjes, waar hij perfect gelukkig mee is. Samen op restaurant gaan konden we vroeger niet, maar met de iPad lukt dat perfect.”
Lies
Mama van een 14-jarige zoon met een verstandelijke beperking, type 2

In dit onderzoek werd ook een vaak vergeten groep bevraagd: ouders van kinderen met een mentale beperking of autismespectrumstoornis. Het mediagebruik en de mediaopvoeding in deze gezinnen komt grotendeels overeen met dat in andere gezinnen. Toch kwamen er ook enkele opvallende verschillen naar boven.

Kinderen met een beperking krijgen meer schermtijd, vooral op weekdagen. Voor hen tellen filmpjes nog vaker dan bij de anderen als zoethoudertje of als beloning. Daarnaast geven 4 op 5 ouders aan dat hun kinderen vaker moeite hebben om uit zichzelf te stoppen. Bij kinderen zonder beperking is dat 2 op 5.

Sociale media worden door kinderen met een beperking minder gebruikt, ook communiceren met anderen via een scherm doen deze kinderen minder. Minder jongeren met een beperking gaan dus spontaan berichtjes sturen met hun vrienden of familie.

Ouders maken zich zorgen over schermtijd

Ouders weten meestal wel waar hun kinderen mee bezig zijn, maar toch maken ze zich zorgen. Schermtijd is zorg nummer één en daar maken ouders dan ook graag duidelijke afspraken over. Die regels werken het best als ouders ze zelf ook naleven, maar dat lukt niet altijd: uit het onderzoek blijkt dat 72% van de ouders zelf niet altijd het goede voorbeeld geeft.

“Mediaopvoeding blijft natuurlijk altijd trial and error, afwijken van de regels gebeurt dus bij zo goed als elk gezin. Benoem dit ook steeds als een uitzondering, dan blijven de afspraken duidelijk voor je kind.”
Karen vierkant
Karen Linten
Expert mediaopvoeding
Mediawijs

Ouders volgen hun kinderen in hun interesses en vinden het vaak dus prima als ze al op 8-jarige leeftijd een account op TikTok willen (ook al ligt het wettelijke minimum op 13 jaar). Toch maken ze zich daarna wel soms zorgen over wat hun kinderen precies delen en met wie want hun kinderen vertellen hen niet altijd wat online gebeurt.

Om een antwoord te bieden op hun zorgen over schermtijd of inhoud, gebruiken ouders vaak controle-apps of software (46%).

“Dat is niet per se fout, maar het houdt wel risico’s in als het achter de rug van het kind gebeurt. Als zoon- of dochterlief dat ontdekt, zal het de vertrouwensband schaden en zullen zij hun schermen nog meer afschermen. Trouwens, niets zo uitdagend voor een rebelse puber als die instellingen te omzeilen …”
Hadewijch
Hadewijch Vanwynsberghe
Onderzoekscoördinator Mediawijs
Mediawijs