Digitale-inclusiebeleid in Vlaanderen

Het Horizontaal Gelijke Kansenbeleidsplan heeft 7 doelstellingen, één daarvan is 'we streven naar een digitaal inclusief Vlaanderen'. Bij dit beleidsplan hoort ook een actieplan met 56 acties. De acties onder de doelstelling digitale inclusie zijn:

• Heldere en coherente Vlaamse beleidsvisie rond digitale inclusie
• Gezamenlijke visie rond lokale ondersteuningsplekken voor burgers
• Digitale inclusie in het kader van ‘Gemeentehuis van de toekomst’ projecten
• Ondersteuning van mantelzorgers bij het overbruggen van digitale drempels
• Recht op digitale leermiddelen in het Digiplan

De digitale strategie voor Vlaanderen bestaat uit 9 speerpunten, waaronder:

• Iedereen (continu) voorbereid op de digitale toekomst: dit gaat over het verwerven van digitale vaardigheden en kennis en het bevorderen van digitale inclusie
• Gebruiker centraal: inclusieve digitale dienstverlening met proactieve en slimme diensten

Digiplan volgt op Digisprong en Edusprong en heeft de bedoeling om de digitalisering van het Vlaamse onderwijs te bestendigen. Er is nog veel onduidelijk hierover, maar dit weten we wel

Het Digiplan heeft vijf doelstellingen

1. Effectief digitaal didactisch handelen,
2. Professionalisering van leerkrachten,
3. Kwaliteitsvolle digitale leermiddelen,
4. Een veilige en aangename leer- en werkomgeving voor leerkrachten en leerlingen,
5. Een optimale digitale infrastructuur, met een opvallende overstap van individuele laptops naar een gedeelde infrastructuur in het basisonderwijs.

Belangrijke randvoorwaarden om beroep te kunnen doen op ondersteuning uit het digiplan zijn

• Een volwaardig ICT-beleid op school.
• Inzetten op verbeterde digitale didactiek.
• Een betaalbaar Digiplan voor ouders en scholen.

Meer informatie.

Het actieplan Mediawijsheid werd nog niet goedgekeurd door de Vlaamse regering. De context en het doelstellingenkader werden wel goedgekeurd. Daarin zien we een focus op:

• Samenwerking en evaluatie
• Zorgen voor een veilige online omgeving
• Digitale weerbaarheid van de Vlaming vergroten

• Budget: 50 miljoen
• Beleidsdomein en bevoegde minister: Sociale economie - Hilde Crevits (CD&V)
• Doelgroep: volwassen bevolking

Dit project financiert samenwerkingsverbanden die op lokaal niveau aan digitale inclusie werken in de vorm van digibanken. Momenteel zijn er in Vlaanderen 47 digibanken actief. De digibanken zetten in op drie doelstellingen:

• Gelijke toegang voorzien tot digitale technologie, door het voorwaardelijk beschikbaar stellen van laptops, schermen en andere hardware en ondersteuning in een specifieke context.
• Via opleiding en kennisdeling digitale vaardigheden versterken, zowel inzake persoonlijke vaardigheden als technische vaardigheden (vb. herstel van IT-materiaal).
• Via begeleiding zorgen voor een verbeterde digitale toegang tot essentiële diensten via zogenaamde fysieke ‘knooppunten’ of digipunten.

Meer informatie over digibanken vind je hier.

De financiering voor de Digibanken loopt nog tot juli 2026.

• Budget: 50 miljoen
• Beleidsdomein en bevoegde minister: Gelijke Kansen - Caroline Gennez (Vooruit)
• Doelgroep: lokale besturen

Het actieplan Iedereen Digitaal ondersteunde lokale besturen om een e-inclusiebeleid uit te bouwen. Het doel was dat elk lokaal bestuur tegen 2024 een lokale digitale-inclusiewerking zou hebben waarbij ingezet wordt op de verschillende aspecten van digitale inclusie: toegang, vaardigheden, ondersteuning op maat en een gebruiksvriendelijke en toegankelijke digitale dienstverlening.

Het actieplan zorgde ook voor bovenlokale ondersteuning en acties.

Meer informatie vind je hier.

• Budget: 375 miljoen
• Beleidsdomein en bevoegd minister: Onderwijs en Vorming - Zuhal Demir (N-VA)
• Doelgroep: hoofdzakelijk leerplichtonderwijs

Het Digisprong plan heeft 4 speerpunten:

1. Een toekomstgerichte en veilige ICT-infrastructuur voorzien voor alle scholen van het leerplichtonderwijs (waaronder een digitaal toestel voor elke leerling vanaf het 5e leerjaar).
2. Een sterk ondersteunend en doeltreffend ICT-schoolbeleid implementeren.
3. ICT-competente leerkrachten en lerarenopleiders aanwerven en aangepaste digitale leermiddelen inzetten.
4. Een kennis- en adviescentrum ‘Digisprong’ oprichten ten dienste van het onderwijsveld.

Digisprong werd intussen opgevolgd door het Digiplan.

• Budget: 60 miljoen
• Beleidsdomein en bevoegd minister: Onderwijs en Vorming - Zuhal Demir (N-VA)
• Doelgroep: volwassenenonderwijs

Het Edusprong plan heeft 4 speerpunten:

1. Het volwassenenonderwijs vervult een belangrijke rol in het stimuleren van elke Vlaming om levenslang te blijven leren.
2. Versterken van arbeidsmarktkansen via om-en bijscholen.
3. Versterking van digitale competenties.
4. Gericht inzetten op kwalificatie.

Edusprong werd intussen opgevolgd door het Digiplan.

• Budget: 5 miljoen
• Beleidsdomein en bevoegd minister: Welzijn – Caroline Gennez (Vooruit)
• Doelgroep: kinderen, jongeren en gezinnen in de Jeugdhulp

Bandbreedte staat voor een intensief digitaliseringstraject in de jeugdhulp. Met een combinatie van online én offline methodieken, wil men jongeren beter bereiken en meer wegen installeren voor jongeren naar jeugdhulp. Hoe?

1. Het Burgerprofiel voor jongeren is een eerste realisatie. Minderjarigen vanaf 12 jaar kunnen daar hun jeugdhulphistoriek terugvinden.
2. Ten tweede wordt er ingezet op een veilig digitaal communicatiekanaal waar jongeren, gezinnen en hulpverleners met elkaar kunnen communiceren.
3. Verder komt er een groot vormingsaanbod om hulpverleners op te leiden tot mediacoaches. Die zullen een cruciale rol spelen binnen hun organisatie om ook collega’s aan boord te krijgen van de digitale sneltrein.
4. Ook is er budget voorzien voor het screenen van 100 apps en sites voor jongeren, ouders en hulpverleners in de Jeugdhulp.

De monitoring en evaluatie van dit plan bestond uit drie luiken.

1. Een jaarlijkse monitoring uitvoeren van de verschillende trajecten binnen het Iedereen Digitaal actieplan en de impact meten van uitgerolde trajecten.
2. Drempels die digitaal kwetsbare doelgroepen ervaren, identificeren en op basis daarvan aanbevelingen formuleren over toekomstig beleid en de acties die nodig zijn.
3. Lokale besturen en organisaties die werken rond digitale inclusie in Vlaanderen op de hoogte brengen van de aanbevelingen op netwerkevents rond digitale inclusie.

Lees het overzicht van de rapporten die in het kader van die opdracht geschreven zijn.

De monitoring en evaluatie van dit plan bestond uit een een evaluatiestudie uit naar de werking en de impact van de digibanken. Uit het rapport blijkt dat de digibanken duidelijk een behoefte vervullen bij bezoekers door de laagdrempelige ondersteuning en de uitbreiding van hun hulpnetwerk. Bezoekers zijn vaak erg tevreden over de dienstverlening van de digibanken en voelen zich meer vertrouwd om zelf aan de slag te gaan, wetende dat er hulp beschikbaar is.

Lees het volledige onderzoek.

Er zijn verschillende onderzoeken die een beeld geven van de impact van Digisprong in het onderwijs:

• MICTIVO is een 5-jaarlijks onderzoek over het actuele belang en de integratie van ICT in het onderwijs. De meest recente editie laat zien dat
  • de ICT-infrastructuur in het Vlaams onderwijs verbetert.
  • ICT meer en meer ingang vindt in de beleidsplannen van de scholen. Dit is niet het geval voor de Centra voor Volwassenenonderwijs.
  • 9 op 10 scholen een ICT-coördinator heeft.
  • leerlingen steeds meer ICT gebruiken in de les of voor huiswerk.

• Het Rekenhof maakte een verslag op voor het Vlaams parlement over Digisprong. Daaruit blijkt onder andere dat
  • digisprong zorgde voor een verbetering van de netwerkinfrastructuur van scholen en een verbetering van de beschikbaarheid van leerlingentoestellen.
  • vooral in het buitengewoon onderwijs de ICT-middelen nog steeds ontoereikend zijn.
  • scholen voorrang geven aan technische expertise, waardoor ze een groter tekort aan pedagogische expertise ervaren.
  • slechts een derde van de bevraagde scholen meent dat het lerarenteam voldoende digitaal competent is.
  • het digitaliseringsbeleid weinig aandacht heeft voor de thuissituatie van leerlingen. Scholen met veel kansarme leerlingen ondervinden extra kosten door digitalisering.

• De onderwijsinspectie evalueerde de implementatie van Digisprong. Hierbij lag de focus vooral hoe scholen hun digitaal onderwijs organiseren. Hieruit leren we dat
  • dankzij Digisprong meer scholen een ICT-beleid hebben, maar vaak beperkt zich dit tot het aankoopbeleid en de uitbouw van de infrastructuur.
  • het aanbod te weinig afgestemd is op het buitengewoon onderwijs.
  • pedagogisch-didactische ondersteuning van leerlingen en leerkrachten is een werkpunt.
  • het betrekken van ouders bij het digitaal verhaal is een werkpunt.
  • digitale leermiddelen nog onvoldoende benut worden om bijvoorbeeld te zorgen voor differentiatie bij de leerlingen of voor diverse didactische doelen.
  • weinig scholen kritisch en mediawijs leren denken schoolbreed aanpakken.
  • een meerderheid van leraren en leerlingen aangeven dat ze over voldoende digitale competenties beschikken.
  • niet alle ouders zich voldoende digitaal competent voelen om hun kind te helpen bij digitaal huiswerk. Opleidingsniveau, leeftijd en taalachtergrond zijn bepalende factoren.