Wat is mediaconcentratie? En is dat goed of slecht?
De term ‘mediaconcentratie’ wijst op het samengaan van verschillende mediabedrijven, die op die manier in dezelfde mediagroep belanden. Mediaconcentratie is een wereldwijd verschijnsel, dat zowel voor- als nadelen met zich meebrengt.
“In het digitale tijdperk staan mediabedrijven wereldwijd voor grote uitdagingen. Om economisch rendabel te blijven in een sector waarin traditionele inkomsten uit abonnementen en reclame sterk teruglopen, is krachten bundelen een logische strategie.”
Mediaconcentratie is een heel normaal fenomeen. Voor mediabedrijven is het een evidente en soms noodzakelijke manier om de eigen positie te versterken, zeker in kleine taalgebieden als Vlaanderen. Als nieuws- en mediagebruiker is het belangrijk om te weten in welke mate er in onze regio sprake is van mediaconcentratie, omdat dit de berichtgeving kan beïnvloeden.
3 soorten mediaconcentratie
We maken een onderscheid tussen 3 soorten mediaconcentratie:
- Horizontale mediaconcentratie: eén speler bezit meerdere media binnen dezelfde schakel van de waardeketen (bv. een uitgeverij bezit verschillende kranten).
- Verticale mediaconcentratie: één speler bezit verschillende opeenvolgende schakels binnen dezelfde waardeketen (bv. een telecommunicatiebedrijf is niet alleen actief als kabeldistributeur, maar is ook eigenaar van een productiehuis en een televisiezender).
- Crossmediale mediaconcentratie: er zijn bindingen tussen de aanbieders van verschillende mediaketens (bv. tv-programma’s met een bijhorende website).
Voor- en nadelen van mediaconcentratie
Mediaconcentratie is niet per definitie goed of slecht. Zowel op lokaal als nationaal niveau biedt mediaconcentratie een aantal voor- en nadelen.
voordelen
Doordat verschillende redacties op elkaar een beroep kunnen doen, komt er meer ruimte vrij voor de specialisaties van afzonderlijke redacties. Zo kunnen nieuwsmedia die gespecialiseerd zijn in sport zich vooral daarop richten en voor de verdere berichtgeving vertrouwen op andere redacties binnen de groep.
In tijden van internationale grootmachten en wegvloeiende reclame-inkomsten is het belangrijk om sterk te staan ten opzichte van buitenlandse mediabedrijven (bv. Netflix). Mediaconcentratie laat toe om een gezonde en stabiele groep uit te bouwen, die in staat is om de concurrentie aan te gaan.
Kleine mediabedrijven hebben het vaak moeilijk om abonnees en adverteerders aan te trekken. Ze zijn vaak erg afhankelijk van subsidies. Wanneer die wegvallen (zoals bij Charlie Magazine), komen ze in een lastig parket. Door zich aan te sluiten bij een mediagroep, wordt hun verdere bestaan verzekerd. Een aantal kleine, onafhankelijke media in Vlaanderen hebben zich wel verenigd in Media.21, een overkoepelende organisatie voor digitale nieuwsmedia.
Nadelen
De hogere efficiëntie die mediaconcentratie met zich meebrengt, kan tegelijk samengaan met een minder divers aanbod. Uit onderzoek blijkt dat kranten die tot dezelfde mediagroep behoren, vaak nieuwsartikels van elkaar overnemen. De eigenheid van redacties dreigt hierdoor te vervagen.
Mediaconcentratie kan de nieuwsselectie en berichtgeving mogelijk beïnvloeden. Bepaalde informatie kan bijvoorbeeld worden achtergehouden (bv. ongunstig nieuws over linkse politici in een overwegend linkse mediagroep). Ook kan er meer of positiever bericht worden over merken binnen dezelfde groep.
Uit het Digital News Report blijkt dat een hoog vertrouwen in nieuwsmedia zich voornamelijk voordoet in landen met een divers medialandschap. Wanneer media sterk geconcentreerd zijn, kan dit argwaan wekken bij nieuwsgebruikers. Het idee dat de berichtgeving niet objectief is, krijgt dan de overhand.
Mediaconcentratie in Vlaanderen
Op dit moment is het medialandschap in Vlaanderen voor meer dan 80 procent in handen van 5 grote groepen:
- VRT (publieke omroep): één, canvas, MNM, Studio Brussel, …
- DPG Media: VTM, Q2, Het Laatste Nieuws, De Morgen, Q-Music, …
- Mediahuis: Het Nieuwsblad, De Standaard, Gazet van Antwerpen, NRJ, …
- De Vijver Media: Play4, Play5, Play6, Play7, Njam!, Woestijnvis, …
- Roularta: Kanaal Z, De Tijd, Knack, Libelle, …