9 lesideeën om aan de slag te gaan met propaganda
Jongeren krijgen vandaag in verschillende vormen en via verschillende kanalen te maken met propaganda. Het speelt in op hun emoties, wekt bepaalde ideeën of overtuigingen op en probeert hun gedrag te beïnvloeden. Hoe kan je hen als leerkracht weerbaar maken? Ontdek 9 insteken voor een leerrijke lessenreeks over propaganda.
Er bestaan verschillende definities voor propaganda, afhankelijk van de cultuur, tijdsgeest en context. Verken samen met de leerlingen wat al die definities met elkaar gemeen hebben en laat ze inzien dat propaganda sterke gevoelens opwekt, ideeën vereenvoudigt, op de noden van het doelpubliek inspeelt en tegenstanders viseert.
De ene vorm van propaganda kan er heel anders uitzien dan de andere. Toch zijn er manieren om propaganda te herkennen. Vaak zie je immers dezelfde propagandatechnieken terugkomen. Leer de leerlingen om propaganda te herkennen aan de hand van verschillende voorbeelden en leg uit waarom die vaardigheid belangrijk is.
Propaganda wordt vaak viraal verspreid via sociale media. Daarom is het belangrijk om stil te staan bij de mogelijke gevolgen als je een bericht liket, deelt of erop reageert. Bekijk en beoordeel verschillende voorbeelden van propaganda met de leerlingen. In welke gevallen is het geen goed idee om het bericht te delen? En wanneer wel?
Soms zit propaganda verborgen in entertainment, het nieuws of andere plaatsen waar we het niet verwachten. In dat geval is het moeilijker om propaganda te herkennen. Laat de leerlingen kennismaken met de verschillende manieren waarop je in contact kan komen met propaganda en laat ze zelf op zoek gaan naar voorbeelden. Bespreek welke vorm een sterkere impact heeft op de samenleving: propaganda in entertainment, in het onderwijs of in het nieuws?
Propaganda probeert emoties op te wekken die het kritisch denken omzeilen. Door propaganda kritisch te analyseren, kan je beter rationele beoordelingen maken van de ideeën en informatie die gepresenteerd worden. Leer de leerlingen welke vragen ze kunnen stellen om een propagandabericht te analyseren en pas dit toe op een voorbeeld.
Om propaganda te begrijpen, is het belangrijk dat jongeren achterhalen waarom ze zich laten overtuigen door een bepaalde campagne. Door zelf propaganda te maken, ontdekken ze welke propagandatechnieken ze zelf al in de vingers hebben. Deze les kan een goede voorbereiding zijn op een les rond de verschillende technieken.
In de aanloop naar de verkiezingen zien jongeren heel wat campagneslogans en affiches in het nieuws verschijnen. Zo willen politieke partijen de kiezer overtuigen om voor hun partij te stemmen. Toon verschillende affiches in de klas: bespreek hoe de politieke partijen te werk gaan en laat leerlingen nadenken over de impact van elke affiche.
Taal is een niet te onderschatten propagandamiddel. Een doordachte woordkeuze kan het publiek subtiel beïnvloeden. Politici, journalisten en adverteerders maken dan ook vaak gebruik van metaforen en eufemismen om de reacties op hun boodschap te sturen. Laat de jongeren omschrijven welk gevoel ze krijgen bij een aantal voorbeelden en ga samen op zoek naar neutrale alternatieven.
Propaganda heeft zelden onmiddellijk succes. Sensibiliseringscampagnes werken bijvoorbeeld pas wanneer de boodschap vaak genoeg herhaald wordt en als die goed is afgestemd op de doelgroep. Laat de jongeren een communicatie- en actieplan opstellen voor een goed doel, met als kernvraag: hoe zorg je ervoor dat het doel binnen 5 jaar bereikt kan worden?
Download de uitgewerkte versie
Deze lessen werden ontwikkeld in het kader van het project Mind Over Media EU. De activiteiten zijn een aanvulling op de leerervaring bij het online platform. Download de uitgewerkte handleiding voor leerkrachten, met extra toelichting per lesidee.
