Wat is polarisatie?

Dit artikel is deel van Propaganda

Polarisatie is een fenomeen waarbij groepen steeds meer tegenover elkaar komen te staan in een maatschappelijk debat. Het is een doorgedreven wij-zij-denken, waarbij beide groepen geen oor meer hebben voor elkaars overtuigingen. Ontdek hoe polarisatie ontstaat, of het altijd iets slechts is en wat je ertegen kan doen.

Hoe ontstaat polarisatie?

Polarisatie ontstaat wanneer twee bevolkingsgroepen zich afzetten tegen elkaars identiteit. Er is een wij-groep en een zij-groep, met daartussen het ‘stille midden’. Het stille midden bestaat uit mensen die ofwel een heel genuanceerde mening hebben ofwel helemaal geen mening hebben over het debat. De twee uiterste polen proberen de middengroep mee te krijgen in hun ideeën. Als dat lukt, is er steeds minder ruimte voor nuance en nemen de tegenstellingen toe.

Polarisatie kan overal ontstaan: in de media, in de regering of gewoon in je eigen woonwijk. Vooral plaatsen waar er veel diversiteit is en waar verschillende groepen mensen het moeilijk vinden om elkaar aan te spreken, zijn kwetsbaar voor polarisatie.

(Sociale) media en polarisatie

Mensen met een uitgesproken mening worden regelmatig aan het woord worden gelaten in de (nieuws)media, veeleer dan mensen uit het ‘stille midden’. In die zin kunnen media polarisatie aanwakkeren. Dat geldt ook voor sociale media: memes en andere vormen van propaganda kunnen zich viraal verspreiden via sociale media en zo polarisatie voeden.

Toch zijn (sociale) media eerder een katalysator dan een oorzaak van polarisatie. Ze kunnen bestaande tegenstellingen in de maatschappij versterken, maar die tegenstellingen zijn in de meeste gevallen wel al aanwezig.

Tip

Kom je via sociale media een polariserend bericht tegen? Deel het bericht dan niet en ga ook niet in discussie met degene die de boodschap verspreidt. Door het bericht te liken, te delen of erop te reageren vergroot je de kans dat het bericht in de tijdlijn van anderen verschijnt. Zo kan polarisatie exponentieel toenemen.

Is polarisatie slecht?

Polarisatie is niet noodzakelijk slecht of gevaarlijk. Soms is het zelfs noodzakelijk om bepaalde thema’s op de politieke agenda te zetten, zoals bijvoorbeeld het vrouwenstemrecht in de 20ste eeuw. Wel kan polarisatie problematisch worden wanneer mensen zich gedwongen voelen om het veilige midden te verlaten en wanneer de zij-groep als de vijand beschouwd wordt. In dat geval kan polarisatie leiden tot ernstige conflicten, extremistisch gedachtegoed en segregatie.

Wat kan je doen tegen polarisatie?

Willen we polarisatie voorkomen, dan is het belangrijk dat we naar elkaar luisteren en aanvaarden dat er meningsverschillen zijn. Dat laatste is namelijk niet erg: het is niet de bedoeling dat we het allemaal eens worden met elkaar, maar wel dat we elkaars standpunt proberen te begrijpen. Zo kunnen we met respect voor elkaars overtuigingen een compromis vinden.

Polarisatie in 3 minuten

Christophe Busch vertelt in dit KLAAR-filmpje hoe polarisatie in zijn werk gaat en wat we eraan kunnen doen.
Gepubliceerd op 1 september 2021