Hoe worden extreme ideeën mainstream?

Dit artikel is deel van Sociale media

Extreme ideeën lijken vandaag steeds vaker op te duiken in onze feed. Wat vroeger enkel te vinden was op de rand van het internet, verschijnt nu tussen memes, dansfilmpjes en nieuwsberichten. Hoe komt dat? Lees hier hoe deze ideeën zich online verspreiden, stap voor stap toegankelijker worden en uiteindelijk steeds normaler lijken.

Waar ontstaat extreme content?

Socialemediaplatformen kan je grofweg opdelen in drie categorieën:

  • Klassieke sociale media zoals X, TikTok, Instagram en Facebook
  • Alternatieve sociale media zoals Telegram, MeWe en LinkedIn
  • Zogenaamde ‘fringe’-platformen zoals 4chan, 8kun en Kiwifarms

Welke platformen je gebruikt, hangt onder meer samen met je leeftijd, interesses, taal en culturele context. Op fringe-platformen is er vaak weinig moderatie. Daardoor duikt extreme content daar meestal eerst op, om vervolgens door te sijpelen naar meer mainstream sociale media.

Van extreem naar mainstream

Extreme ideeën belanden niet toevallig in de mainstream. Ze worden stap voor stap toegankelijker gemaakt en slim verpakt, zodat ze minder extreem lijken.

Dat gebeurt onder meer via:

Extremistische groepen gebruiken vaak codetaal, symbolen of memes die voor buitenstaanders onschuldig lijken. De betekenis ervan wordt vaak afgesproken op fringe-platformen. Zo omzeilen ze moderatieregels en blijft de boodschap toch circuleren.

Extreme boodschappen worden regelmatig gekoppeld aan thema’s zoals fitness, zelfverbetering of genderrollen. Daardoor voelen ze herkenbaar en normaal aan, en worden ze niet meteen als problematisch herkend. 

Een spirituele influencer deelt bijvoorbeeld een filmpje over ademhalingsoefeningen, en zegt daarbij terloops dat ‘mannen leiders moeten zijn in relaties’ en dat ‘vrouwen behoefte hebben aan dominantie’.

Memes en grapjes maken extreme ideeën luchtiger, waardoor mensen ze sneller zullen delen. Ook de onderliggende boodschap wordt op die manier breder verspreid. Zo worden extreme ideeën stap voor stap toegankelijker en raken ze genormaliseerd.

Groepen spelen bewust in op de grenzen van wat mag, vaak onder het mom van vrije meningsuiting. Zo kunnen ze subtiel negatieve of polariserende boodschappen verspreiden en anderen proberen overtuigen van hun ideologie.

Wanneer influencers of politici extreme content overnemen of herhalen, krijgt die extra zichtbaarheid en geloofwaardigheid. Daardoor wordt de boodschap sneller als ‘normaal’ gezien.

Extreme content in je feed

Verschijnt er plots extreme content in je eigen feed? Dan heb je dat misschien niet eens meteen door. We brengen allemaal veel tijd door achter ons scherm en komen zo in contact met allerlei soorten inhoud, van luchtige posts tot scherpere boodschappen. Algoritmes spelen daarbij een grote rol: ze vullen je feed met inhoud die gelijkaardig is aan wat je eerder bekeek, likete of deelde.

Maar die gelijkaardige content kan snel escaleren. Wat begint als onschuldige video’s, kan in korte tijd verschuiven naar extreme ideeën. Zonder dat je het merkt, beland je zo in een filterbubbel van eenzijdige informatie, waarin bepaalde (extreme) boodschappen steeds vaker terugkomen.

De kracht achter de boodschap

De aantrekkingskracht van extreme content zit in de mix van herkenbare, soms waarheidsgetrouwe elementen met een radicaler wereldbeeld:

  • Een feitelijke waarheid: ‘Vrouwen doen het goed op universiteiten’
  • wordt gekoppeld aan een subjectieve interpretatie: ‘Mannen worden dus benadeeld door het systeem’
  • gevolgd door een toxische conclusie: ‘Word daarom dominant, leid en wees ongenaakbaar’.

Daarbij worden vaak klassieke beïnvloedingstechnieken ingezet, zoals:

  • Autoriteitsbias: zich voordoen als expert, bijvoorbeeld als psycholoog of coach
  • Bandwagon-effect: de indruk wekken dat “iedereen die succesvol is” zo denkt
  • Fear of missing out: inspelen op de angst om achter te blijven
  • Emotionele triggers: gevoelens zoals frustratie aanwakkeren met boodschappen als “de maatschappij is tegen jou” of “wij helpen je winnen”

Die combinatie van herkenning, herhaling via algoritmes en subtiele boodschappen maakt dat jongeren beïnvloed kunnen worden, vaak zonder dat ze het zelf beseffen.

Subculturen als katalysator

Ook bepaalde online subculturen spelen een rol in de verspreiding van extreme content. Ze ontstaan rond gedeelde interesses, humor of een levensstijl. Maar binnen zo’n vertrouwde omgeving kunnen ideeën stap voor stap verschuiven. Wat begint als motivatie, zelfverbetering of ironie, krijgt geleidelijk een scherpe ondertoon.

Voorbeeld: de manosphere

De manosphere is een verzamelnaam voor online subculturen rond mannelijkheid, zelfverbetering en traditionele genderrollen. Je vindt er fitness- en motivatiecontent, maar ook podcasts en video’s over relaties en identiteit. Onschuldige content ontaardt gaandeweg in scherpe ideeën over vrouwen, feminisme of (on)gelijkheid.

Omdat die boodschappen vaak verpakt zijn in herkenbare thema’s zoals discipline, succes en zelfvertrouwen, voelen ze toegankelijk en logisch aan. Voor sommige jongeren biedt dat houvast en verbondenheid. Tegelijk kan diezelfde dynamiek bijdragen aan het normaliseren van problematische of polariserende denkbeelden.

De aantrekkingskracht van de manosfeer zit vooral in de eenvoud ervan. Ze bieden een afgelijnd script hoe je als man hoort te zijn, stellen duidelijke (maar vaak onhaalbare) idealen voorop en bieden simpele oplossingen voor ingewikkelde problemen.

Gepubliceerd op 14 december 2025