Wat krijg je online te zien? En hoe beïnvloedt dat jou?

Dit artikel is deel van Sociale media

Je online feed lijkt misschien een willekeurig samenraapsel van filmpjes, artikels en andere content. Maar wat er in die feed verschijnt, is allesbehalve toevallig. Algoritmes bepalen wat je te zien krijgt op sociale media, en beïnvloeden zo hoe je denkt, voelt en kijkt naar de wereld. En dat is vaak heel anders bij jongeren dan bij volwassenen.

Jongeren vs. volwassenen

Jongeren groeien op met een veelheid aan sociale media en apps: TikTok, Instagram, Snapchat, Discord, YouTube … Volwassenen volgen vaker Facebook of klassieke nieuwsmedia. Daardoor zien ze andere trends en andere boodschappen.

Jongeren creëren daarbij ook nog eens hun eigen taal, gevoed door games, muziek, memes of influencers. Dat maakt het soms moeilijk om elkaar te begrijpen. De kans bestaat dat beiden uit elkaar groeien en geen gemeenschappelijke taal meer vinden om te praten over hun (digitale) leefwereld. Zo blijven volwassenen in het duister tasten: wat zien jongeren online? Zit daar schadelijke content tussen? En welke invloed heeft dat op hen?

Waarom ziet niet iedereen hetzelfde?

De algoritmes van sociale media tonen content op basis van wat je bekijkt, liket of deelt. Kijk je naar een bepaald type video, dan krijg je automatisch meer van hetzelfde te zien. Zo bouwen platformen stap voor stap een gepersonaliseerde feed op, afgestemd op je interesses en eerdere keuzes.

Wie filmpjes bekijkt over ‘succesvol worden’ of ‘duurzaam leven’, krijgt al snel veel gelijkaardige content te zien. Wat begint als onschuldige of motiverende content kan daarbij gaandeweg verschuiven, zonder dat je het zelf merkt. Andere inhoud en perspectieven verdwijnen dan naar de achtergrond. Zo kan je in een filterbubbel belanden: een bubbel van eenzijdige informatie, soms met extreme of schadelijke ideeën.

Voorbeeld: van motivatie naar manipulatie

Een jongen kijkt een video over fitness. Daarna krijgt hij een video met de titel ‘5 tips om een sterke en stoere man te worden’, gevolgd door een clip die vrouwen neerzet als ‘golddiggers’ die enkel op mannen met geld vallen. Binnen enkele tientallen video's is de toon ongemerkt verschoven van motiverend naar vrouwonvriendelijk.

De rol van reacties

Algoritmes baseren zich ook op reacties. Posts met veel reacties zullen sneller in je feed belanden, en opvallende reacties met veel likes verschijnen vaak bovenaan. Meestal zijn dit reacties die sterke emoties oproepen. Kritische of genuanceerde stemmen worden zo minder zichtbaar, waardoor je makkelijker meegaat in een bepaald gedachtegoed.

Zijn filterbubbels altijd slecht?

Online filterbubbels zijn op zich niet problematisch. Ze zorgen ervoor dat je inhoud te zien krijgt die aansluit bij je interesses. Zo kan je ook in een positieve stroom aan content belanden. Maar ze kunnen er wel voor zorgen dat je blik vernauwt.

Voorbeeld: een positieve filterbubbel

Iemand kijkt een video over een leeftijdsgenoot die getuigt over hypersensitiviteit. Daarna krijgt die een video met ‘3 tekenen dat je hypersensitief bent’, gevolgd door een reel over hoe je je huis rustig en zonder prikkels inricht.

Voorbeeld: inspiratie in plaats van isolatie

Op TikTok is een grote community ontstaan van jongeren die via de hashtag #BookTok leestips, recensies en creatieve video’s delen over boeken die hen raken. Korte filmpjes met emotionele reacties, ‘must-reads’ of stapels tweedehandsboeken inspireren anderen om zelf (weer) te gaan lezen.

Zo ontstaat een positieve vorm van online content sharing: jongeren moedigen elkaar aan om via literatuur nieuwe werelden en perspectieven te ontdekken, en versterken tegelijk hun identiteit als lezer of creatieveling.

Van filterbubbel naar echokamer

Een filterbubbel kan je openbreken door actief andere informatie op te zoeken. Bij een echokamer ligt dat moeilijker. Daar word je omringd door mensen die hetzelfde denken als jij, online én offline. Die voortdurende bevestiging versterkt je overtuigingen en maakt andere perspectieven minder zichtbaar. Bovendien is er geen ruimte meer voor andere meningen.

Op termijn kan het aanvoelen alsof jouw mening de enige juiste is. Dat werkt polarisatie en de verspreiding van desinformatie in de hand, omdat vooral inhoud blijft hangen die aansluit bij wat je al gelooft.

Gepubliceerd op 14 december 2025