Digitale uitsluiting vóór corona
Al voor corona insloeg was het geen geheim dat heel wat Belgen kwetsbaar waren voor digitale uitsluiting. Dat tonen deze cijfers uit 2019 duidelijk aan:
Wat corona ons leerde over digitale uitsluiting
Dit artikel is deel van
Digitale inclusie
18 maart 2020: het publieke leven in België wordt stilgelegd. Werk, administratie, inkopen, sociaal contact, … Van de ene dag op de andere kan het bijna uitsluitend nog online. Sommigen hadden die nieuwe levensstijl meteen in de vingers. Anderen niet. En zo kwamen al snel de eerste stokken in de wielen. Wat leerde corona ons over digitale uitsluiting? En hoe kan het beter?
40%
had geen of lage digitale basisvaardigheden.
10%
had thuis geen toegang tot het internet.
20%
deed niet aan e-banking of online shoppen.
35%
maakte geen gebruik van online overheidsdiensten.
5%
van de kinderen in het lager onderwijs in Vlaanderen had thuis geen laptop, tablet of desktop.
13%
van de kinderen in het secundair onderwijs in Vlaanderen gebruikte nooit een laptop, tablet of desktop.
Digitale uitsluiting tijdens corona
Bovenstaande cijfers voorspelden weinig goeds. Zonder hulp zouden digitaal kwetsbare individuen voor grote uitdagingen komen te staan in tijden van lockdown. En dat bleek ook het geval:
- Mensen die het internet nooit gebruikten, moesten hun technische werkloosheid plots digitaal aanvragen.
- Een grote groep leerlingen had thuis geen toestel of internetverbinding om digitaal les te volgen: uit een bevraging van Uit De Marge vzw bleek dat dit het geval was voor 65,9% van de kinderen en jongeren in maatschappelijke kwetsbare situaties.
- Laaggeletterde en anderstalige ouders konden voor vragen en informatie enkel terecht op Smartschool.
- In woonzorgcentra, ziekenhuizen en voorzieningen in de jeugd- of gehandicaptenzorg bleek er te weinig infrastructuur en kennis om bewoners en patiënten vanop afstand in contact te brengen met familie.
- Openbare computerruimtes, basislessen digitale vaardigheden en consultaties van vrijwillige digidokters in bibliotheken en andere organisaties werden stopgezet.
Wat doet Vlaanderen?
De Vlaamse regering maakte in haar relanceplan 'Vlaamse Veerkracht' geld vrij om in verschillende beleidsdomeinen aan digitale inclusie te werken. Wat betekent dat nu concreet?
7 richtlijnen voor de toekomst
Het is duidelijk dat digitale inclusie een plaats verdient in de relance, in een structureel beleid en in de voorbereiding op mogelijke toekomstige lockdowns. De Taskforce e-inclusie stelde daarvoor 7 richtlijnen op:
Zie internettoegang en -verbinding als een basisvoorziening
Pas het beleid aan opdat iedereen online terechtkan. Breid ook zeker het sociaal tarief uit, zowel qua doelgroep als qua invulling van de diensten die hieronder vallen.
Maak werk van publieke digitale ruimtes
Geef mensen de kans om gratis gebruik te maken van een computer en internet. Zorg ter plaatse voor ondersteuning bij digitale problemen, met ook een minimum aan fysieke dienstverlening in alle omstandigheden.
Zet in op digitale vaardigheden, op maat van kwetsbare groepen
Werk hiervoor samen met organisaties die de nodige knowhow hebben en die deze groepen kunnen bereiken. Maak ook werk van de vaardigheden van begeleiders. Vergeet niet dat het om meer gaat dan enkel het aanzetten van een computer: het is ook belangrijk om te begrijpen hoe media werken, hoe je internetfraude kan herkennen, enzovoort.
Voorzie een gratis digitaal aanspreekpunt
Zorg ervoor dat mensen gratis ergens terechtkunnen met hun digitale hulpvragen. Dat kan in de vorm van een gratis telefoonnummer, chat, begeleiding aan huis, loket, …
Stimuleer een digitaal inclusiebeleid in elke organisatie
Spoor overheden, instellingen, voorzieningen en scholen aan om in te zetten op digitale inclusie. Ga er niet van uit dat hun inwoners, cliënten en leerlingen zomaar zelf kunnen zorgen voor hun digitale toegang en over de nodige kennis beschikken. Geef hen de middelen en ondersteuning om daar mee zorg voor te dragen.
Maak online diensten toegankelijk en gebruiksvriendelijk
Voorzie ook alternatieven voor wie (nog) geen toegang heeft tot online dienstverleningen, in de vorm van fysieke loketten, een telefoonnummer, briefwisseling, …
Ontwikkel een overkoepelend, gecoördineerd beleid
Tot op vandaag is digitale inclusie in Vlaanderen nog een erg versnipperd domein. Een overkoepelend beleid met duidelijke plannen en afgebakende budgetten is wellicht de grootste stap vooruit.
