Wat is beeldgeletterdheid?
Beeldgeletterdheid omvat alle kennis, vaardigheden en attitudes om visuele voorstellingen of afbeeldingen te begrijpen, te gebruiken en betekenis te geven.
Anders kijken naar beelden
Beelden zijn vaak onze eerste bron van informatie, verleiding of expressie. Om de wereld van vandaag en morgen te begrijpen én om er deel van uit te maken, is het leren 'lezen en schrijven' van beelden - werken aan beeldgeletterdheid - een must!
Vragen over beeldgeletterdheid? Contacteer onze expert Bert Pieters en Zara Mommerency.
Under construction
We werken nog volop aan dit dossier. Kom binnenkort nog eens terug voor meer info.
Welke competenties zijn er nodig?
Er zijn vier processen zijn verweven met het verwerven van competenties in beeldgeletterdheid:
- Expressie: je uitdrukken in creatieve expressie.
- Reflectie: je identiteit en burgerzin ontwikkelen (individueel en maatschappelijk bewustzijn) via verschillende media.
- Personalisatie: je informatie en media eigen maken.
- Socialisatie: je sociaal en cultureel ontwikkelen door netwerking en deelname aan de samenleving als autonoom en verantwoordelijk individu/burger.
Waarnemen is een zintuiglijke activiteit – in vele gevallen zelfs een automatisme. Al is het niet louter een passieve activiteit. Soms moet je gericht op zoek naar beelden. Dan heb je vaak technische vaardigheden nodig, zoals specifieke visuele informatie op het internet zoeken (surfen, navigeren). Daarnaast gaat het om de keuze om beelden al dan niet op te nemen, er aandacht aan te geven, ze te herkennen en ze op een specifieke manier op te slaan (bv. in je herinnering).
Je hersenen koppelen beelden aan eerdere waarnemingen of bestaande kennis. De mogelijkheden ervan worden zo verder verkend. Zo is exploreren een creatieve competentie die bijvoorbeeld ook fantaseren op basis van beelden bevat. Beelden fysiek gebruiken gaat om het toepassen van beelden op diverse dragers om een doel te bereiken. Zo kun je bijvoorbeeld een betoog stofferen of illustreren met beelden, een boodschap aan- 13 trekkelijker maken, een kunstzinnige uitdrukking geven aan een eigen gevoel of beelden bewerken om tot nieuwe beelden te komen.
Om inzicht te krijgen, niet alleen in één enkel beeld, maar vooral in de stroom van beelden en hun samenhang, doen we aan het interpreteren, classificeren, abstraheren en conceptualiseren van beelden. Je kunt dat zien als het leren gebruiken van het vocabularium en de grammatica van de beeldtaal.
Om de onderliggende principes van een beeld te begrijpen moet je de context ervan kennen. Wat zijn de motieven van de maker van het beeld? Een goede analyse van beelden leert je bijvoorbeeld beseffen dat een kunstenaar andere motieven heeft om een beeld te maken en te gebruiken dan een commercieel bedrijf. Op basis van die analyse moeten leerlingen in staat zijn de betekenis van beelden in te zien en aan beelden betekenis toe te kennen (ook wel: de semantiek van het beeld). Dat omvat competenties zoals het historisch besef van de waarde en betekenis van beelden, het uitdrukken en onderbouwen van de eigen voorkeur en waardering van een beeld, inzicht hebben in de sociale conventies en symbolische waarde van beelden en het kunnen evalueren van beelden volgens verschillende modellen en structure
Training in beeld
Beelden zijn overal. Jongeren moeten hier leren mee omgaan: al kijkend, al doende en al spelend! Maar hoe doe je dat? In vijf video's legt Bert jou de basis uit, met enkele experimenten en opdrachten voor je leerlingen.
Je vakantiefoto’s tonen hoe gezellig het was, reclamebeelden vertellen je hoe krachtig of hoe gelukkig je zult worden als je een product koopt en een documentaire zet je al eens aan tot actie. Kortom: elk beeld vertelt wel een inzicht, een visie of zelfs een volledig verhaal.
Handige tools
Meer tools
Meer weten?
Een beeldbank die leerkrachten een waaier aan audiovisueel materiaal van de openbare omroep, de regionale omroepen en diverse cultuurerfgoedinstellingen aanreikt.
Een aanbod om films te kijken, te huren en te bespreken. Met bijhorende lespakketten en/of workshops.
Een educatief project voor leerlingen vanaf de derde graad basisonderwijs, dat inzet op nieuws- en informatiegeletterdheid. Het stimuleert kinderen en jongeren om kritisch en bewust, maar ook actief en creatief om te gaan met nieuws en actualiteit.
Op deze vind je lessen voor het secundair onderwijs om propaganda bespreekbaar te maken. Er zijn heel wat voorbeelden van propaganda en je kan zelf ook voorbeelden toevoegen.
