Een bericht of foto delen op sociale media, een klantenkaart in een winkel, een online formulier invullen of deelnemen aan een wedstrijd. Je laat zo heel wat ‘sporen’ of persoonsgegevens na: je naam, je adres, je telefoonnummer … Aan elke vorm van gegevensverwerking zijn ook risico's verbonden. Eenmaal iets van jezelf op het internet staat, is het nog maar moeilijk te verwijderen. Daarom is het belangrijk om bewust en verantwoordelijk om te gaan met de persoonsgegevens en privacy van zowel jezelf als die van anderen.
Vragen over online privacy? Contacteer onze expert Tom Seymoens.
Dit dossier is in volle ontwikkeling, dus je komt binnenkort best nog eens terug. Je vindt hier alvast wat basisinformatie en doorverwijzingen naar websites met meer expertise over dit thema.
Er bestaat nog makkelijk antwoord op de vraag ‘Wat is privacy?’. Privacy heeft te maken met onze nood om gegevens en informatie over onszelf (onze persoonsgegevens) te controleren. Privacy is pas een probleem wanneer anderen informatie over onszelf verstrekken, vinden, verkopen ... terwijl we er niet van op de hoogte zijn. Dit geeft ons een gevoel van onmacht waarover we terug controle willen. Het recht op privacy voorziet ons van regels om die controle terug te winnen.
Persoonsgegevens zijn alle vormen van informatie die kunnen worden gebruikt om een persoon te identificeren. Voorbeelden: naam, pasfoto, adres, geboortedatum, telefoonnummer (privé, werk), geheime codes (toegangscode, wachtwoord, …), bankrekeningnummer, rijksregisternummer, e-mailadres(sen), vingerafdruk, IP- adres, IQ-cijfer en links naar je accounts op sociale media.
De GDPR of de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is de nieuwe privacywet sinds 2018 en heeft als doel bescherming te bieden aan personen wanneer hun persoonsgegevens worden verwerkt. Het centrale idee achter de GDPR is dat je als gebruiker zelf de controle behoudt over wie welke gegevens van je gebruikt en voor wat.
Om persoonsgegevens te verzamelen maken websites veelal gebruik van ‘cookies’. Dat zijn kleine bestandjes die op jouw toestel worden geplaatst en die bijhouden hoe je je gedraagt op een website, wat je zoekt online, wat je leuk of interessant vindt op sociale media, etc
Het recht op afbeelding of portretrecht zegt dat niemand zonder je toestemming een foto van je mag maken of publiceren. Zowel in een krant, een tijdschrift, op het internet of op sociale media. Want het nemen en verspreiden van foto’s is ook een vorm van gegevensverwerking.
De digitale voetafdruk is een term die verwijst naar de hoeveelheid sporen en gegevens die je als gebruiker op het internet achterlaat. Denk aan de vele berichten, reacties en foto’s die je post op sociale media, maar ook aan de goed gevulde wenslijst in je favoriete webshop of de films in je kijklijst op Netflix. Kortom, alle activiteiten die je uitvoert op het internet waarbij je enigszins gegevens of informatie achterlaat zijn sporen die behoren tot je digitale voetafdruk.
Wanneer aan mensen wordt gevraagd of ze hun privacy waarderen, reageren ze steevast volmondig “ja”. Toch zien we dat velen van hen gebruik blijven maken van diensten die hun geliefde privacy ondermijnen en niet altijd de tools aanwenden om hun privacy te beschermen wanneer deze worden aangeboden. Deze tweestrijd tussen attitude en gedrag wordt de ‘privacy paradox’ genoemd.
De Amerikaan Eli Pariser gebruikte voor het eerst de term ‘filterbubbel’ in 2011 in een boek. Het verwijst naar het verschijnsel waarbij algoritmes en cookies op het internet mee bepalen welk nieuws en informatie jij te zien krijgt door de zoekresultaten af te stemmen op jouw (eerdere) online zoekgedrag. Klinkt handig, niet? Misschien, maar zo kom je dus wel in die zogenaamde filterbubbel terecht waardoor we meer worden blootgesteld aan eenzijdige informatie en meningen die enkel op de onze aansluiten. Hierdoor bestaat het risico dat we ons onvoldoende informeren en dat we voeling en contact met andersdenkenden verliezen.
Allereerst kan het belangrijk zijn om de privacy-instellingen van je profielen op sociale media aan te passen. Op die manier kan je ervoor zorgen dat je enkel informatie deelt met je vrienden, dat je niet zomaar vindbaar en bereikbaar bent voor iedereen en dat niet iedereen je zomaar kan taggen in berichten of foto’s.
Als je je eigen naam intikt in een browser dan kan je al snel zien welke informatie anderen op het internet over jou kunnen terugvinden. Kijk welke informatie of foto’s er over jou verschijnen. Heb je liever dat sommige dingen niet zichtbaar zijn voor anderen? Dan kan je beslissen dat je je persoonlijke informatie of foto’s beter moet beveiligen. Sommige persoonlijke informatie of foto’s kan je misschien beter helemaal verwijderen, je hebt namelijk altijd het recht om vergeten te worden.
Heel wat websites en forums geven je als gebruiker de mogelijkheid om een nickname of bijnaam te kiezen dat verschilt van je echte identiteit. Dit zorgt ervoor dat je minder makkelijk vindbaar bent en waardoor je privacy dus beter is beschermt.
Je gebruikt best een veilig wachtwoord voor e-mail en profielen op sociale media zoals Facebook, Twitter en Instagram. Een veilig wachtwoord bevat kleine letters, hoofdletters, cijfers en symbolen zoals * of #. Een goed wachtwoord is ook minstens acht tekens lang en verander je best ook iedere maand. Daarnaast bieden heel wat bedrijven ook tweestapsverificatie aan waardoor je je account nóg beter kan beveiligen. Zoals de naam doet vermoeden verwijst de term naar, je raad het goed, verificatie in twee stappen. In de eerste stap vul je dan bijvoorbeeld je wachtwoord in en in de tweede stap moet je nogmaals bevestigen dat jij het bent door bijvoorbeeld je vingerafdruk of een code die naar je smartphone werd verstuurt in te geven.
Vul enkel de informatie in die echt nodig is om een app te gebruiken. Apps vragen soms meer informatie van jou dan wat echt nodig is: de NMBS app hoeft bijvoorbeeld je geboortedatum niet te kennen om te zien wanneer je trein vertrekt.
Stel je browserinstellingen zo in dat cookies na afsluiten van de browser automatisch verwijderd worden. Cookies zijn kleine bestandjes die op jouw toestel worden geplaatst en die bijhouden hoe je je gedraagt op een website, wat je zoekt online, wat je leuk of interessant vindt op sociale media, etc. Kortom, het zijn een soort kleine spionnen die bijhouden wat jij allemaal doet online.
Door gebruik te maken van de incognitomodus, ook wel privémodus genoemd, zorg je ervoor dat er geen sporen van je surfgedrag worden nagelaten. De browser slaat dan geen zoekgeschiedenis en cookies op en kan dus niet bijhouden waar je overal bent geweest online.
Het kan handig zijn om de locatiediensten op je smartphone uit te schakelen wanneer je applicaties gebruikt die niet noodzakelijk hoeven te weten waar je overal bent geweest. Zo hoeft Instagram of Tiktok toch niet noodzakelijk te weten waar je overal bent geweest? Toch is het uitschakelen van locatiegegevens niet altijd wenselijk, bepaalde apps werken namelijk alleen pas wanneer ze toegang hebben tot je locatie.
